آشنایی با لهجه ی اصیل شیرازی
اگر قصد آشنایی با لهجه ی اصیل شیرازی را دارید با این مقاله همراه شوید. شیرازی ها از دیرباز به مردم خوش نشین و خوش لهجه معروف بوده اند. شیرینی لهجه ی شیرازی در ترکیب با حال و هوای شهر و آداب و رسوم آن برای هر گردشگری لذتبخش و خاطره انگیز است.
قدمت لهجه ی اصیل شیرازی
شیرازی های اصیل به سه بخش شیرازی پودونکی، شیرازی قصرالدشتی، شیرازی میانه تقسیم می شوند. به شیرازی میانه، شیرازی؛ به شیرازی پودنکی، شیرازی غلیظ و به شیرازی قصردشتی، شیرازی شهری می گویند. در بین شیرازی های عزیز مردم مسن تر و سنتی تر بیشتر با لهجه ی اصیل شیرازی صحبت میکنند تا جوان ترها.
اگر به محله های قدیمی شیراز مانند دروازه سعدی، لب آب، دروازه قصاب‌خانه، دروازه شاه داعی‌الله، محله های اطراف مسجد نصیرالملک و… بروید و با کسبه و محله ای های آنجا صحبت کنید کاملا با لهجه ی شیرین شیرازی آشنا می شوید.
قدمت لهجه ی شیرازی به دوران آل بویه تا دوره ی قاجار برمیگردد. که امروزه به آن شیرازی اصیل میگویند.
با اینکه تمامی لهجه‌های شیرازی از یک ریشه سرچشمه می‌گیرند، اما اصطلاحاتی که در لهجه‌های منشعب وجود دارد گاهی باعث می‌شود که این تصور حاصل شود که این لهجه‌ها از ریشه با هم متفاوتند. برای آشنای با لهجه ی اصیل شیرازی، این تقسیم بندی ها را بیشتر توضیح میدهیم.
تقسیم بندی لهجه ی شیرازی
شیرازی های پودونکی در واقع مهاجرین کلواری هستند که از طرفداران کلوار پیامبر ایران باستان می باشند. ایشان به لهجه اصیل فارسی یعنی همان زبان اصیل به کار برده شده در شاهنامه صحبت می کنند. در لهجه کلواری کلمات غریبه وجود ندارد. کلواری ها تنها کسانی هستند در ایران به زبان فارسی اصیل صحبت می کنند.
شیرازی های میانه به دلیل ارتباط بیشتری که با بیرون داشتند واژه های جدیدی وارد این لهجه شده. و البته در لهجه ی شیرازی میانه، کلمات به مرور زمان و احتمالا برای راحتی درتلفظ کوتاه شده . مثلا کلمه “ببه” که به معنی عزیزم و جانم است. از طرفی شبیه به کلمه انگلیسی Baby است. از طرف دیگر ساده شده کلمه “سیل” یا “سیر” به معنی نظر کردن یا نگاه کردن است که در گذشته در ادبیات فارسی بکار برده میشد.
شیرازی های قصردشتی اما محیط بسته تر و محدودتری داشته اند و ارتباطات کمتر آن ها باعث شده کلماتی بکار ببرند که ریشه ای در گذشته ندارد و برای راحتی در گفتار به صورت عامیانه رواج یافته.
برای آشنایی بیشتر شکل بیان یک کلمه را در هر سه لهجه ی شیرازی مرور می کنیم.
کلمه : نگاه کن
در شکل کلی مردم این کلمه را به شکل ببین تلفظ می کنند.
تلفظ در لهجه ی شیرازی عامه: سی کو
تلفظ در لهجه ی شیرازی پودونکی : هی کو ، هکو
تلفظ در لهجه ی شیرازی قصردشتی : نیگا
تغییر شکل لهجه ی شیرازی
لهجه شیرازی با پیشرفت زبان و گسترش ارتباطات با رنگ زبان رسمی کشور هماهنگ شده . ولی همچنان اصالت خود را در برخی کلمات حفظ کرده چنان که غیرشیرازی ها ممکن است برخی از اصطلاحات لهجه ی شیرازی را متوجه نشوند.
استفاده از اُ در انتهای کلمات یکی از مواردی است که خاص لهجه ی شیرازی است. اما شکل تلفظ همین حرف نیز معنی آن را می تواند تغییر دهد. مثلا در تلفظ کلمه آقا در زبان شیرازی ا به اُ تغییر پیدا می کند به به شکل آقو خوانده می شود . حال اگر تلفظ آ به صورت کوتاه معنی کلمه را به پدر و تلفظ آ به صورت بلند معنی کلمه را به سید، یا آخوند تغییر میدهد.
ضرب المثل های شیرین شیرازی
شیراز خاستگاه هنر ادبیات دو شاعر بزرگ ایران یعنی حافظ و سعدی و بسیاری فلاسفه و نویسندگان بنام دیگر است. به همین علت در این لهجه شیرین ضرب المثل ها و اصطلاحات بسیار جالبی دیده می شود.
اکنون به تعدادی ضرب المثل با لهجه ی شیرازی اشاره میکنیم:
پاش سُریده : عاشق شده
زَنگُلی پُی تابوت: فرزند مرد پیر
سوادش پورمک زده: سوادش نم کشیده یا بی سواده
گُل هُم هُم: چیز کمیاب
بد نیست برای لذت بردن از لهجه ی اصیل شیرازی کمی به گردش در محله های قدیمی بپردازید. مثلا می توانید به هتل سنتی ترنجستان در محله لطفعلی خان زند یا خانه سنتی سووشون بروید و ضمن استراحت و خوردن یک نوشیدنی به صحبت با مردم این منطقه بپردازید.
